Karel

Ordbog til ... rímur ... β

Grófur ljóslestur rímnaorðabókar Finns Jónssonar.

Ordbog til de af Samfund til udg. af gml. nord. litteratur udgivne rímur samt til de af Dr. O. Jiriczek udgivne Bósarimur. Finnur Jónsson ed. København: Carlsbergfondet, 1926-1928. [tengill]

þaðra

adv, der, ⟨Skí 39⟩. 153, ⟨Gr VII, 50⟩, ⟨Þr X, 22⟩, ⟨Bó IX, 39⟩.

þak

tag, lindar þ., is(2), ⟨Gr V, 4⟩. Jfr. hallar-.

þang

tang, tók þ—i að róta ⟨Má IX, 8⟩.

þangaðkvóma

ankomst, ⟨Vǫ IV, 43⟩.

þann

pro de, denne accforfindes hyppig brugt sono = sá, ogsá = sá er eks, ⟨Gr I, 28, VI, 15⟩, ⟨Skh VII, 5⟩, ⟨Þr VI, 27⟩, ⟨Gri 1, 30⟩, ⟨St VII, 4⟩, ⟨Ú IH, 9⟩, ⟨Má VIN, 19⟩; — ⟨Gr VIN, 12⟩.

þannig

adv, dér, ⟨ÓlH 38⟩.

þar

adv, dér, = þar er ⟨Gr VII, 3⟩, ⟨Fr IV, 44⟩.

þarfr

adj

nyttig, brav, ⟨Gr 1, 10⟩.

þari

tang (pd strandbredden), ⟨Skí 63⟩.

þarmr
þarmur

tar pl. ⟨Skh VI, 18⟩, ⟨Vǫ VI, 11⟩.

þarvist

ophold (par ved rett), lov til at være i landet, ⟨Þr IX, 37⟩.

þaufa

(að), trykke, þ. koppu bringe i knibe (dræbe), ⟨Bj IH, 35⟩. (GAndrj. „facite ǫvid actito“).

þausn

tumult, ⟨Bj HI, 25⟩, b—ir hess ⟨Skí 177⟩; orða þ., ordströmme ⟨Lo I, 31⟩.

þá

(1.) konj, da, = þá er ⟨Þr VI, 13⟩.

þáttr
þáttur

afsnit, hvad der udføres, forþ. gammelt sag ⟨Se I, 10⟩, litill p., orime ⟨Gr II, 4⟩, mærðar þ. ⟨Gri I, 5⟩, Durnis p., digtet, ⟨Ko VII, 1⟩, jfr. navne so Herburts þ. ⟨He IV, 48⟩, Krítar þ. ⟨F VII, 44⟩; Venris þ., elskov, ⟨Bó IX, 4⟩; — hernaðar þ. ⟨Sǫ III, 37⟩; í kenninger for kamp, sverða þ. ⟨Dá IH, 38⟩, branda þ. ⟨Gri IV, 41⟩, ⟨G XI, 47⟩, randa þ. ⟨GrH I, 13⟩, ⟨Bó II, 51⟩, orva þ. ⟨Ger VI, 15⟩, ⟨BI III, 3⟩. Jfr. Kritar-.

þefr

lugt, fúll þ. ⟨Lo II, 10⟩.

þegar

konj, da, dengang da, ⟨Skí 47⟩; þ. er ⟨Gri IV, 34⟩, þ. að ⟨Gr IH, 40, V, 31⟩; þ. e ⟨Gr IV, 54⟩.

þegn

mand, ⟨ÓlH 23⟩.37; þ. á græði, navneskjul, ⟨Bó VI, 72⟩; — í kenninger «(mærkeligt nok) for mand, auðs p. Fr II 56, p. unnar viggja ⟨U VI, 40⟩, p. oldu sima ⟨Må V, 37⟩. Jfr. ilsku-, mektar-, råstu-.

þekja

(1.) (þakta), tække, holl þegnuþokt, fuld a ⟨Jó 1, 28⟩.

þekja

(2.) tag, elfar þ., is, ⟨Fr V, 27⟩.

þekkjaz

(kt), være behagelig, ekki bp. hljóð KoV, 22; være venlig mod, ⟨Skí 17⟩.

þekkr
þekkur

adj

velset, yndet, ⟨Skí 11⟩; — navpá Odi Þ—s tanna byrgis Tifr, skjaldedrikke digtet, ⟨Gr VI, 56⟩; meiðar Þ—s máls (ved smblanding), mænd, ⟨St VI, 3⟩. Jfr. hug-.

þel

a, grunde det inderste í noget, lundar þ. = lund ⟨Kr 1, 35⟩; sind, sjæl, niðr í þ. ⟨Skh HI, 41⟩.

þella

fyrr, í kenninger for kvinde, auðar þ. ⟨Hj XI, 21⟩, vella þ. ⟨Kl IV, 1⟩, hringa þ. ⟨Ger V, 59⟩, draupnis þ. ⟨G IX, 47⟩; þ. orma stranda ⟨Hj X, 7⟩; þ. sjávar bríma ⟨Dí IV, 11⟩, þ. ægis ljóma ⟨Kr IH, 52⟩; þ. glæstra skíða ⟨Må I, 65⟩, gullaz þ. ⟨Hj IX, 19, XI, 17⟩; linna (vist fejl linda) þ. ⟨Hj IV, 5⟩; þ. þorns ⟨Kl IV; 46⟩, þ. veiga ⟨Þry II, 2⟩, ⟨Hj V, 10⟩, þ. lauks B7 1, 2. Jfr. glæsi-, svipti-.

þenja

(1.) okse, þ—u beitir, mand, ⟨St III, 40⟩.

þenja

(2.) (þanda), udstrække, udspile, vindrinþandi vóðir ⟨Gr VII, 49⟩.

þenking

tanke, á þ. mina, efter mine tanker, ⟨Må IX, 82⟩.

þenkja

(nkt)

(nkt), tænkes (láneo. fra lavty. denken), þ. á Gr.II, ⟨Skh VI, 5⟩, þ. upp á ⟨Sk Ill, 15⟩, þ. uSk H, 25. á þerna, tærne, ⟨Þry IH, 4⟩, pl ⟨SVI, 33⟩.

þerrir

törring, bera til þ—is ⟨Ko V, 25⟩.

þessi

pro de, denne, þenna, absolut, pegende tilbage, ⟨Hj I, 27⟩; formeþeima findes ⟨Þry II, 4⟩ (== því), ⟨Sá IX, 5⟩ (= þessum), sodat. pl. bry II, 15, Mulig findes formebpersi ⟨Gri II, 32⟩.

þeygi

adv, = eigi, ikke, (ofte í hds skr. þeyiu el. lig), ⟨Gr IH, 24, IV, 54⟩, ⟨Skh IV, 13⟩; ⟨Þr IH, 1⟩, GV, 25 osv.

þeyr

t0, iovind, vind, í kenninger, for kamp, stála þ. ⟨G H, 39⟩, vópna þ. S9 IV, 45, laufa þ, ⟨ÓLA 1, 24⟩, eggja þ. ⟨ÓLlB IV, 5⟩, hjorva þ. ⟨ÓlB IV, 20⟩, ⟨Fr I, 23⟩; geira þ. ⟨Gr VI, 40⟩, ⟨ÓlB IV, 20, V, 3⟩, darra p. ⟨Bl VI, 56⟩, odda þ. ÓLIB IV, 4, ⟨Fr I, 42⟩, ⟨Hj 1, 58⟩, randa þ. ⟨Bj V, 23⟩; Þundar þ. BI IM, 19, gríðar (oksens) þ. ⟨Bl 1, 48⟩; — for sind, mod, Gríðar þ. ⟨Gr V, 23⟩, Beslu þ. ⟨Hj XI, 25⟩, ⟨G 1, 34⟩; ræktar þ. ⟨SIV, 1⟩, ⟨Gei H, 37⟩.

þeysa

(st), sætte í fart, lúðr er þ—tr ⟨ÓlB IV, 14⟩; lyndi ekki þ—t, ikke fremfusende(32), meþeyst danner ikke rimed de andre i verset, ⟨Kr II, 62⟩.

þeysing (el. ingr?)

hurtigt ridt, ⟨He IV, 13⟩.

þeysir

sosætter í stærk fart, þ. geira, mand, ⟨Dá IV, 47⟩.

þeyta

(tt), lade tude, þ. lúðra, blæse, ⟨Vǫ IM, 18⟩, þ. raddir ⟨Dí IV, 29⟩, oxar þ. jálS9 IV, 33; — kaste, þ—tuz stál ⟨Sǫ V, 25⟩.

þeyta

(tt), lade tude, þ. lúðra, blæse, ⟨Vǫ IM, 18⟩, þ. raddir ⟨Dí IV, 29⟩, oxar þ. jálS9 IV, 33; — kaste, þ—tuz stál ⟨Sǫ V, 25⟩.

þeytir

sosætter í fart, þ. Þriðja sálms, mand, ⟨Fr I, 3⟩, þ. brodda hríðar ⟨Fr IN, 64⟩, þ. aura fjölda ⟨Fr Ill, 62⟩.

þél

fil, unda þ., sværd, ⟨St VI, 16, VII, 65⟩, benja Þ. (dat. þ—i) ⟨SV, 29⟩, brodda þ. ⟨ÓLA 11, 5⟩, ⟨Gri 1, 42⟩; — sagnar þ., vel omskrip. sag fortælling, ⟨Gr VII, 2⟩.

þéna

(nt)

(nt), tjæne, (láneo. fra lavty. dénen), þ. e—⟨Bó IX, 60⟩, ⟨Fi VI, 33⟩, ⟨Sk I, 30⟩, þ. að borði ⟨Sk 1, 17⟩, þ. til sængr ⟨La I, 41⟩.

þiðr

tiur (ældre þiðurr), unda þ., sværd, (emærkelig kenning) ⟨Hj HH, 26⟩.

þiggja

(þá), modtage, þ. hogg ⟨Gri I, 61⟩.

þilja

(1.) tilje, bræt, stang, i kenninger, for kvinde, b. auds ⟨Vǫ VI, 16⟩, p. hringa ⟨La III, 57⟩, ⟨Ko IV, 2⟩, Draupnis mjallar þ. Sf1, 10, Aurnis raddar p. SFI, 46, þ. frænings landa ⟨La V, 9⟩, þ. hraunþvengs grjóta SH, 34; þ. pella ⟨La V, 22⟩, þ. þorna ⟨Má IX, 72⟩, ⟨Bj HI, 27⟩, þ. spjalda ⟨G VIII, 40⟩, ⟨La V, 13⟩; — for skjold, þ—ur Þundar ⟨GrH IV, 22⟩, Rognis þ. ⟨Bl VII, 48⟩, Hrungnis þ. ⟨SV, 23⟩, ⟨La 1, 9⟩, ⟨BL IV, 4⟩, hrumnings þ—ur ⟨Sǫ IV, 23⟩; Þjaza þ. ⟨BL V, 27⟩, —for skib, þ—ju elgr ⟨Gr VI, 1⟩. Jfr. æski-.

þilja

(2.) (að), belægge med brædder, beklæde, gólþ—jað (gulli) Vǫ 17.

þing

ting (forsamling), ting (genstand); dette sidste i enu bestu þ. ⟨SKR HH, 35⟩, kostbarhed, ⟨Gri II, 37⟩, ⟨St V, 32⟩, ⟨Skh I, 40⟩, bera aþ—u ⟨Bj VI, 16⟩; hjartans þ., elskov, ⟨Ger VII, 17⟩, gleðinnar þ. = gleði ⟨Má IV, 7⟩; — í kenninger, for kamp, málma þ. ⟨Dá IV, 25⟩, hjorva þ. ⟨Hj I, 55⟩, hringa þ. ⟨Gri H, 24⟩, ⟨Ger VI, 6⟩, ⟨Bj VII, 47⟩, hrotta þ. ⟨Bó IX, 41⟩, laufa þ. ⟨G XII, 22⟩, ⟨Sá 11, 33⟩; geira þ. ⟨G I, 36⟩, ⟨La 1, 21⟩, darra þ. ⟨ÓlH 54⟩, ⟨Vǫ HI, 26⟩, brodda p. ⟨G I, 38⟩, ⟨Bj I, 21⟩, orva þ. ⟨Lo HH, 29⟩, ⟨St 1, 30⟩, UV, 18, fleina þ. GX, 24, Sf11, 28, skjalda þ. ⟨ÓlB II, 25⟩, GV, 23, tjorgu þ. ⟨G IN, 13⟩; — vigglaz þ. ⟨Gr V, 42⟩. Jfr. elsku-, fólk-, hjǫr-, or-.

þinga

jfr. dag-.

þingað

adv, hid, ⟨Þr VIN, 12⟩.

þingboð

1, bud oting (forsamling), p. gengr utorg ⟨Vi H, 26⟩.

þingmaðr
þingmaður

tingmand, mand í ens tinglag, ⟨Gr III, 9⟩.

þingreið

tingridt, tingrejse, ⟨Gr II, 53⟩.

þinn

pro poss., di ofte med subst. ’du, dir, þ. digri drottr ⟨Skí 60⟩, þ. glópr ⟨Gr I; 25⟩, lygari þ. ⟨G IX, 49⟩, tryggrofi þ. ⟨G XI, 36⟩, þ. hrottin ⟨Skí 167⟩, glóprinþ. ⟨Skh VI, 49⟩, evómnuþínu ⟨Bó V, 8⟩.

þjá

(að), undertrykke, skjoldr er þjáðr, er forhugget, ⟨Sá VI, 17⟩. ’ þjá underkuelse, aura þ., tab a ⟨Þr III, 22⟩, þjó, arsballe, leggja (hofuð) að þjónu ⟨Gr IV, 44⟩.

þjádland

folkeland, hovedland, rige, ⟨Vǫ III, 10⟩.

þjóð

folk, ofolkene på égård br V, 5. Jfr. heidrs-, ilsku-, kyngi-, 6-, sæmdar-, vendis-.

þjólmi

vanskelighed, hindring (ukendt ellers), á því muþér þykja þ. ⟨Bj IH, 23⟩.

þjóna

(að), tjæne, udføre et arbejde, ⟨Gr HI, 41⟩, þ. vífi, hjælpe ved fodsel, ⟨Skh VII, 32⟩; ironisk oat slá ihjæl, ⟨Gr IV, 44⟩, ⟨Sá X, 40⟩; lymska þ—ar þér ⟨Má IN, 29⟩.

þjónan

tjæne arbejde, vinna þ., h. t. begravelsealig, ⟨G VII, 24⟩: þjór, tyr, okse, ⟨Lo IM, 17⟩.

þjónn

tjæner, Fjölnis þ., Loke, ⟨Þry I, 21⟩.

þjóstr
þjóstur

vrede, ophidselse, elskovskval, með þ—i ⟨Skh 1, 48, II, 45⟩, asáruþ—t (sorg) ⟨Skh III, 22⟩, amikluþ—t ⟨Sǫ IV, 21⟩, með leiðuþ—t ⟨La 11, 83⟩, amóð og þ—i ⟨Skh V, 29⟩, með harog þ—t ⟨Fi VII, 44⟩, jfr. V, 21, VI, 10. Jfr. grimdar-.

þjóta

(þaut), lyde, gjalde, þ—i lúðr ⟨Gr VIII, 52⟩, trumba þaut ⟨G X, 27⟩; aldaþaut, bruste, ⟨Skh IV, 14⟩.

þogn

tavshed, rímarenni niðr til þ—ar ⟨Bj VI, 34⟩.

þogull

adj

tavs, ⟨Lo 1, 4⟩.

þokk

tak, kunna. p. ⟨Gr III, 2⟩; — jættekvinde (jfr. fortællingeoLoke), hlífar þ., okse, ⟨ÓlB IV, 19⟩, þar vindr, sind, mod, Hj X, þar marr, ulv, ⟨Jó 1, 12⟩.

þokka

hjæl þ. brast, ⟨He IV, 35⟩ (þokki findes í Þulur).

þokkasæll

adj

yndet, afholdt, ⟨G IV, 67⟩.

þokki

behag, yndest, e—er þ. á e— finder behag i, Gr. VII, 51. .

þol

1, udholdenhed, bera p., udholde, ⟨Gr II, 26⟩.

þol

1, udholdenhed, bera p., udholde, ⟨Gr II, 26⟩.

þolinn

adj

udholdende, ⟨Ko IV, 52⟩.

þolir

fyrr, í kenninger for mand, þ. menja brIII, 4, þ. grettis láðar ⟨Gri HI, 36⟩, þ. þussa þulna ⟨Fr II, 58⟩; vápna þ. ⟨Gr 1, 19⟩, ⟨Fr 1, 48⟩, þ. stála ⟨Hj IH, 45⟩. 50, þ. hjorva ⟨G VI, 22⟩, þ. brands ⟨Fr I, 50⟩; þ. skeyta ⟨Sá I, 49⟩, þ. álma ⟨Dá IV, 27⟩.

þomb

buestræng, þ—iþaut ⟨ÓlB V, 6⟩.

þopti

egl. bænkfælle, seima þ., mand, ⟨Sá XI, 39⟩ (enestående).

þorn

tor tjår i kenninger for mand, auds p. ⟨Fr III, 54⟩, bauga þ. ⟨Lo III, 35⟩, ⟨St IV, 40⟩, menja þ. ⟨Þr II, 2⟩, aura p. ⟨St V, 37⟩; — for kvinde, p—a vigg ⟨Skí 87⟩, p—a brå ⟨Skí 113⟩,p—a reid ⟨Fr V, 1⟩; — for sværd (spyd), unda p. St I 45, ⟨La II, 72⟩, ⟨Dá II, 26⟩, Þundar veðra þ. ⟨Fr IV, 4⟩; alene = spyd í þ—a drí kamp, ⟨G X, 50⟩.

þorna

(að), törres, Óðins flóðið þ—ar ⟨La VII, 34⟩.

þorngrund

“torn-jorð’ (torí spænde), kvinde, ⟨Skh 11, 14⟩, ⟨Þr V, 52⟩, ⟨Hj 1, 74⟩.

þornrist

£, ’torn-Hrist, kvinde ⟨SV, 24⟩.

þorp

landsby, þ. ljóða, bryst el. mund, ⟨U I, 1⟩.

þorpari

landsbybonde, fattig bonde, ⟨Fi VII, 38⟩.

þó

konj, dog, í forundringssætning, margr er þó dulims að sér, hvor dog mange ⟨St III, 8⟩.

þófi

filtsaddel,. þ—a hjortr, hest, ⟨Bl I, 36⟩.

þópta

tofte, þ. orma láðs, kvinde (eusædvanlig kenning), ⟨Fr V, 23⟩.

þramma

(að), gá tungi, ⟨Skí 29⟩.

þraut

hárd prove, nod, ⟨ÓlH 60⟩, kamp ÓLlH 33; gjarí þ., villig til kraftprever, ⟨Gr I, 41⟩, þ—a él, kamp, ⟨ÓLA II, 5⟩; vinna þ. ⟨Hj I, 39⟩; þ—ar grei = þraut ⟨La VI, 3⟩; forstærkende í ge, þ—ar leitt ⟨ÓlB II, 2⟩, þ—ar hár ⟨Þr IM, 5⟩, þar vinna ⟨Lo HI, 18⟩; — í kenninger, for kamp, branda þ. ⟨G XI, 52⟩, eggja þ. ⟨Hj VII, 8⟩, darra þ. ⟨Sǫ I, 36⟩; — for vinter, fófnis þ. ⟨Fr IH, 65⟩. Jfr. dauða-, geysi-.

þrautaharðr

adj

meget hárd, þ. fundr ⟨Sá X, 19⟩.

þrautamaðr
þrautamaður

mand sohar hårde livsvilkår, ⟨Skh II, 24⟩. 2 brautargildr, aåj, meget kraftig, OIH 42 (eller í 2 ord⟩).

þrautarmikill

adj

uhyre stor, ⟨Ko V, 32⟩.

þrautarráð

afgörende páfund, ⟨Gri III, 49⟩.

þrautarslag

farlig, kraftig kamp, ⟨Ger VII, 23⟩.

þrautasamr
þrautasamur

adj

soer tilböjelig til hárde prøver, kraftige handlinger, ⟨Gri IN, 6⟩.

þrá

(1.) længsel, bera þ. ⟨Skh VI, 29⟩, rǫmþ. ⟨Gri VI, 1⟩, heit þ. La II{, 44, senda nýja þ. ⟨Ú II, 5⟩, gefa ærna þ. ⟨St IV, 35⟩, holda þ. ⟨ÓlB IH, 33⟩; — í kenninger for kamp; her skulde matro at þrá ntr, var blevet fe, málma þ. ⟨Skí 88⟩, sverða þ. ⟨GrH IV, 11⟩, ⟨SIV, 37⟩, branda þ. ⟨Dá IV, 45⟩, ⟨Bó IV, 35⟩, hjorva þ. ⟨SVI, 20⟩, ⟨Fi IV, 13⟩, fleina þ. S1, 48, ⟨Bó II, 24⟩, brodda þ. ⟨Hj X, 48⟩, odda þ. ⟨Bj VIN, 1⟩. Jfr. feiknar-.

þrá

(2.) (áð), længes, med acc., længes efter e ⟨Hj XI, 16⟩. = þráðr, trád, leika á þ—i, ryste (soonoget stod pá etrád), ⟨Skí 183⟩. Jfr. silki-.

þráinn

dværgenav þ—s varra flæðr, digterdrikke digtet, ⟨Vǫ II, 1⟩.

þrátt

strid, trætte, så likadi þ—ið, 2: kampe ⟨Bj VII, 9⟩.

þrátta

(að), strides, þ. hvóptuG Il, 47.

þrekinn

adj

aðj, kraftig, oelove ⟨Ko V, 22⟩.

þreksemd

kraft, ⟨BI V, 29⟩.

þrekstór

adj

kraftig og udholdende, ⟨ÓlH 27⟩, BLII, 9.

þrennr

adj

talo., í pl. trende, tre, soxiþ—n tre, ⟨ÓLA III, 19⟩.

þreyngd

(2: þrongd?), ándedrætsvanskelighed, Þ. og hósti ⟨Fr IV, 52⟩.

þreyngja

(gd), trænge, bringe í knibe, angribe, þ. e—⟨ÓlH 47⟩, þ. e—í þræla flokk, sætte eblandt, ⟨Hj V, 31⟩, þ. e—í burt alífi ⟨U I, 34⟩; mæði þ—dr, pint, ⟨Skh lll, 31⟩, þjaz, gá í etæt skare, ⟨Þr VII, 4⟩, þ—az að vórufótu samles í tæt skare, ⟨Gei III, 43⟩; — upers. huganuþ—ir ⟨He IV, 1⟩.

þreyta

(tt), udove, kappes med, þ. húsgang ⟨Skí 12⟩, þ. list. ⟨Hj 1, 57⟩, þ. brogð, brydes, ⟨OLA HH, 28⟩, þ. mátt, prøve kræfter, ⟨Skh IV, 28⟩; bp. aldr, være (sá og sá) gammel, Sk. 1, 31; þ. orku, anvende sikraft, ⟨Så IV, 74⟩; þ. segl, sejle, ⟨ÓlB 1, 2⟩; þ. åt vid e— kappes med eí spisning, ⟨Lo IH, 15⟩; hús þreytt með (gulli), udstyret med, ⟨Bó IX, 59⟩; þ. í stórar nauðir, komme ud for, ⟨Fi I, 28⟩. — þ. sorg ⟨Má IV, 45⟩ er vist fejl

þreytir

soudmatter, ødelægger, uddeler, p. nodru fitja, mand, ⟨Vǫ VI, 22⟩.

þriðjungr
þriðjungur

, etredjedel, þ—s partr ⟨Skh IM, 52⟩, (heims) þ—ar ⟨Vǫ 1, 22⟩.

þrifinn

adj

veludviklet, þ. og snjallr ⟨ÓlB IV, 6⟩, þ. og vitr ⟨Pr III, 11⟩, þ. þeg ⟨Gri V, 33⟩, þ—iborg, smuk, anselig, ⟨Sǫ II, 19⟩. .

þrifligr
þriflegur

adj

veludviklet, anselig, b—t vi ⟨Skh I, 9⟩, b—t sprund ⟨Lo I, 26⟩, ⟨Ve VI, 26⟩, p—g snåtU III, 34; þ—t spjall, god samtale, ⟨ÓIA II, 2⟩, p—t tal ⟨Lo 1, 14⟩ þ—t tafl ⟨BL VIN, 8⟩; þ—g segl ⟨ÓLA HI, 6⟩; þ—t sund ⟨OLA II, 33⟩.

þrifmannligr
þrifmannlegur

adj

aðj, trivelig, stor, þ. vexti ⟨Kr II, 51⟩.

þrifsemd

dygtighed, þ. Þórs ⟨ÓLA II, 17⟩.

þrífa

(þreif), gribe, tage, þ. upp Víkar, lofte í vejret, ⟨Skí 173⟩, þ. við e—u, tage imod, ⟨Þry IH, 22⟩; þrífaz, trives, þrífuz eg svó ⟨G IH, 3⟩.

þríforn

adj

tre gange gammel, meget gammel, þ—t smjör ⟨Skí 196⟩.

þrjátigu

-i, talo., tredve, þ. manna ⟨Þr IX, 21⟩, ⟨Ger V, 38⟩.

þrjóska

trods, modstand, ⟨ÓlH 23⟩.

þrjóskr
þrjóskur

adj

trodsig, þ. þegÓlH 46.

þrjóta

(þraut), svigte, mangle, lífið skal þig þ., da skal dø, ⟨Hj II, 50⟩; vera protin være udmattet, opgive ævred, bry -I ,14, eptir veislu protna ⟨St II, 39⟩.

þrjótr
þrjótur

trodsig perso slyngel, ⟨Skh VI, 6⟩, br V, 15, IX, 46, ⟨La III, 88⟩. Jfr. lymsku-.

þroka

(ad), bevæge sig, ⟨St VI, 33⟩ (andet kaordet ikke her bet.).

þrong

mængde, trængsel, þ. manna ⟨Bj IV, 46⟩, þ. ae—⟨Gei IV, 47⟩; laufa þ., kamp, ⟨Dá IV, 50⟩, vigra þ., d. s.…, ⟨Bl VII, 14⟩.

þrongva

(ngd)

(ngd), trænge, bringe i knibe, þ. að e—⟨Fi VI, 52⟩; þ—z þegna kosti, ⟨Þr IX, 34⟩. Jfr. þreyngja-.

þrongvir

undertrykker, þ. setra, omtr. = viking, ⟨Bj VII, 33⟩.

þroskagóðr

adj

godt udviklet, kraftig, ⟨Skh VII, 43⟩.

þroski

trivsel, lykke, ⟨G IX, 33⟩; þ—a gæddr ⟨Þr IH, 9⟩.

þroskoldr

tærskel, ⟨Gr VIII, 41⟩.

þrot

afslutning, ophor, kvæða þ. ⟨Sá X, 66⟩. Jfr. ráða-, visku-, vista-.

þró

jfr. stein-.

þróngr
þróngur

adj

trang, snæver, þ—g mei trykkende, ⟨Skh V, 14⟩, þ—t brjóst, beklemt, ⟨Gri V, 1⟩.

þróttarlaus

adj

kraftles, ⟨Lo I, 5⟩.

þróttr
þróttur

kraft, dygtighed, yfrinþ. ⟨Hj VII, 26⟩, beiskr þ. GX 17, þ. garpa ⟨ÓlB IV; 7⟩; járna þ,, sværdenes kraft, kamp (?), ⟨ÓlB IV, 31⟩. — Odinsnav í kenninger for mand, bauga þ. G VIK, 19, ⟨La VI, 14⟩, hringa þ. ⟨La H, 43⟩, þ. Þundar báls ⟨Dá IV, 33⟩, þ. laufa ⟨La IX, 75⟩, þ. randa. ⟨La HI, 26⟩. Jfr. ráða-.

þruma (el. þrymja?)

(md), bruse, þ--di alda ⟨Gri I, 38⟩.

þrunginn

adj

opsvulmet, stormi þ. (fjorðr) ⟨ÓlB 1, 2⟩.

þrúga

(að), undertrykke, þ. heiðri ⟨G VII, 47⟩.

þrútinn

adj

aðj, opsvulmet, þ. marr ⟨Bó H, 32⟩; ophidset, Þry lí, 5, þ—ilund ⟨ÓlH 33⟩, oejættekvinde, ⟨Hj II, 46⟩.

þrútna

(að), svulme, ⟨St 1, 52⟩; þ—ar móðr Þr II, I, þrymr, jættenav ⟨Lo H, 36⟩, ⟨Gri IM, 17⟩; bjarga þ. ⟨Dá IV, 16⟩.

þrýstiligr
þrýstilegur

adj

aðj, trivelig, ⟨Þr III, 5⟩, ⟨Lo 1, 24⟩, ⟨Hj I, 73⟩, ⟨Bó 11, 40⟩.

þrýstiþungr
þrýstiþungur

adj

tryktung, meget tung, ⟨Sá VII, 66⟩.

þræll

træl, þ. og þeg ⟨St VII, 47⟩. Jfr. svina-.

þrælsligr
þrælslegur

adj

aðj, trælleagtig, þ—t þý ⟨G VI, 38⟩.

þræta

(1.) (tt), trættes, strides, p. fyrir e—d, benægte noget, ⟨G VIII, 56⟩, þ. e—s, nægte, ⟨Gr VII, 20⟩; p. e— skælde ud, ⟨Þr V, 43⟩; þ. tal, kappes i tale, ⟨Ko I, 77⟩, b. vid e—strides med e ⟨Gr VI, 44⟩.

þræta

(2.) trætte, strid, tale, þ. þussa kyns, guld, ⟨Lo 1, 13⟩, þu bjór, drik hvorostrid har stáet, digterdrikke digtet, ⟨SV, 36⟩.

þrætni

nægtelse, veita þ. í mót ⟨Þr VII, 21⟩.

þukla

(að), berøre, bevæge, þ. e—-ð braut ⟨Hj IX, 73⟩, þ. til slægðar, -ty til, ⟨G IX, 23⟩.

þula

remse, remsemæssig tale, pussa p. (ved rett.), guld, ⟨Fr III, 58⟩. 7 bulr, gammel vismand (troldmand), Tråiosig selv ⟨Gri III, 16⟩, Hårek osig selv ⟨G III, 45⟩, þ. engaldravisi ⟨Gri V, 16⟩.

þumlungr
þumlungur

tommelfinger, i ehanske, ⟨Lo II, 23⟩.

þungi

tyngde, vægt, þ. mikill, í navneskjul, ⟨Gri VI, 58⟩, sebjarg að þ—a ⟨Sǫ HI, 29⟩, þ. hálfrar merkr ⟨Bj I, 15⟩; kennir hjartað þ—a ⟨Sá HH, 19⟩, þ. fló til hjarta ⟨Fi IV, 5⟩.

þungliga
þunglega

adv, tungt, þ. segir hugr u ⟨Þr IX, 2⟩; sörgeligt, ⟨Þr V, 5⟩.

þungligr
þunglegur

adj

tung, besværlig, þ—g mæði ⟨Hj H, 3⟩, þ—g kvei ⟨La VI, 3⟩, þg hogg HjX, 45; þ-g bæ kraftig, ⟨Þr V, 31⟩.

þungr
þungur

adj

tung, 20 marka þ. ⟨Skí 198⟩; ⟨Þry I, 8⟩ (svagt udeenn); tungt vejende, virkende, þ—g í ráðuSt 1, 57. Jfr. þrýsti-, þykkju-, þunnr, tynd, p—nox ⟨ÓlH 49⟩, þ. hjorr ⟨St 11, 45⟩; þ. ægir ⟨Bj VII, 32⟩.

þurðr

(ar), mangel, svigte manvits þ. ⟨Ko 1, 22⟩.

þurfa

(rft), trænge til, þ. lítils við ⟨Þr III, 46⟩, þurr, tör, ausa að þ—u ⟨Fr IH, 40⟩.

þuss

turs, jætte, hinilli þ. ⟨St I, 11⟩, þa ky ⟨Lo I, 13⟩; þ—a gramr ⟨Þry I, 12⟩, þa þula (rett.), guld, ⟨Fr Hl, 58⟩, þ—s bland, digterdrikke digtet, ⟨U IH, 43⟩; — úr og þ. (0: þ), í navneskjul, ⟨Kr II, 6⟩.

þú

pro pers., du, pl. ér ⟨Sá 1, 48⟩.

þúshundrað

tusinde, ⟨Gei Il, 15⟩, ⟨Má IX, 60⟩, ⟨Sá IX, 24⟩.

þvá

(þó, þvó), vaske, þ. borðu skibsplankerne, ⟨Gr VII, 44⟩, (ægir) þó innanborðs með dúfu ⟨Sǫ I, 6⟩; hringar blóði þvegnir ÓlB !I, 29.

þveita

(1.) (tt), kaste, þ. hogg á nasir ⟨Fr IV, 14⟩.

þveita

(2.) okse, ⟨Þr IV, 61⟩ (ved rettelse).

þveitir

sokaster, uddeler, þ. noðru palla, mand, ⟨Kr IH, 35⟩.

þveitr
þveitur

slag, stod, sldende redskab, brynju þ., sværd, ⟨Gr VIH, 13⟩, ⟨Bó VIN; 41⟩; soslár, hjorva þ., mand, ⟨Sk 1, 29⟩.

þvengr
þvengur

tvinge, re mjór seþ. ⟨Skí 8⟩; þiggja þ—g synes at bet. modtage forde” (god beværtning) ⟨Fr V, 32⟩, jfr. IV; 67 (Sperbers bemærkninger ⟨Arkiv XXVI, 265⟩ klarer ikke sagen); sútar þ., omskrivende = sút ⟨SIV, 3⟩, línu þ., ligel., ⟨Kr IV, 40⟩; þjóttu þ., slange, ⟨Jó 1, 40⟩; — unda þ—ir, sværd (mærkelig kenning), ⟨SV, 18⟩. Jfr. hraun-.

þverligr
þverlegur

adj

— þverr, pá tværs, afgjort, þ—t nei br III, 53.

þverr

adj

soer pá tværs, modsat, e—er þ—t við e— er modstander ae ⟨La IH, 70⟩, e—leikr þ—t ulyndi ⟨BI HH, 32⟩.

þverra

(þvarr), tage a forminskes, auð tók að þ. ⟨Gr I, 25⟩;-auðnaþverr ⟨Gri I, 34⟩.

þverrir

forringer, uddeler, þ. hrannar báls, (guldets), mand, ⟨Fr V, 13⟩, þ. orma moldar ⟨Fr IV, 34⟩.

þvertré

tværtræ, tværbo ⟨Bó X, 13⟩.

þvinga

(að), tvinge, plage, volde sorg, (láneo. fra lavty. dwingen), ⟨Skh V, 14, VH, 8⟩, ⟨Hj 1, 4⟩, ⟨G V, 49⟩, Lal, 6; ⟨Ko IV, 6⟩; flere aeks. viser, at ordet bruges oelskovsforhold.

þvingi

tvingende, bitter, elskov, harðr þ. ⟨La V, 16⟩, Tristrams þ. Ger VIÐ, 3.

þvílíkr
þvílíkur

adj

sáda ⟨Þr V, 48⟩.

þykkja

(1.) mening, sindstemning, lítilmennis þ. ⟨Skí 37⟩, stirðr í þu ⟨Fr IV, 44⟩, ólþ. G ’X1, 30, grimþ. ⟨Vǫ 1, 60⟩, stirð þ. ⟨Gri IV, 15⟩.

þykkja

(2.) (þikkja, þótta), synes, tykkes, ⟨Þr VI, 27⟩ (her kk og oftere), þ. nógt u være næsteovervældet, ⟨Gri II, 60⟩; formeþikkja findes ⟨Gei I, 53⟩.

þykkjuorð

uviljesord, ⟨Skh I, 28⟩.

þykkjuþungr
þykkjuþungur

adj

striðbar, ⟨ÓlH 14⟩.

þykkr
þykkur

adj

(1.) tyk, þykk dregg ⟨Vǫ 11, 1⟩.

þykkr
þykkur

(2.) formening, lá við þykk, have e(dunkel) formodning o(smhængenoget dunkel), ⟨U VI, 15⟩.

þykna

(að), blive tyk, þ—ar veðr, himlebliver overtrukke ⟨Hj 1, 83⟩.

þylja

(þulda), mumle, uðr þuldi ⟨Skh IV, 32⟩; fremsige (med halvhöj stemme), ⟨Bó V, 34⟩, þ. rímu ⟨Má IV, 12⟩.

þynnill

slange, = Grettir ⟨Gr V, 51⟩; þ—s sker, guld, ⟨Gr VIII, 20⟩.

þyrja

(þurða), fare afsted, hjartað þyrr, banker hæftigt, ⟨Sá IV, 57⟩.

þyrnir

tjör þ. ljótr ⟨Ko H, 3⟩.

þysja

(þusta), fare afsted, þegnar þ. ⟨Hj 1, 85⟩, þ. að blóði, oulvene, ⟨Hj VIH, 13⟩.

þyss

fart, tummel, höjrastethed, hverfi þ. ⟨Fr V, 2⟩.

þýða

(1.) (dd), tolke, betegne, þ. e—oðru nafni ⟨Skí 35⟩; þ—az man ⟨Skh VI, 29⟩.

þýða

(2.) kvinde (jfr. kæra, sæti), ⟨Bó I, 26⟩.

þýðr

adj

kær, behagelig, oekvinde ⟨Skí 113⟩.

þýðufundr

elskovsmede, pl Gri (I, 5 þýðuleikr, elskovsleg, ⟨Bj H, 2⟩.

þýfi

(1.) tuet land, tug, heila þ., hoved, ⟨Lo II, 37⟩.

þýfi

(2.) tyvekoster, Óma þ., digterdrikke digtet, ⟨Ko 1, 80⟩.

þýfska

egl. stjælelyst, stjáleting, þ. Þundar, digterdrikke digtet, ⟨U IH, 1⟩.

þýjarnafn

trælkvindenav ⟨G VIH, 47⟩.

þýr

(jar), trælkvinde, flot þ. ⟨Gri III, 43⟩, þýjar klæði ⟨Gri V, 45⟩.

þýska

tsk (sprog), ⟨Ko 1, 36⟩.

þæfa

strið, pl. ⟨Þr X, 19⟩.

þæfinn

adj

sogör (passiv) modstand, gjöra þ—ið ⟨Sá VII, 66⟩.

þægja

(gð), trykke (med kraft), þ. að BólI, 9, V, 26.

Grófur ljóslestur rímnaorðabókar Finns Jónssonar. Hér er margt brogað og skakkt. Ljóslesturinn var lélegur og flutningur orðalistans inn í gagnagrunninn var flókinn og erfiður. Orðalistinn er þokkalega réttur en skýringar og orðflokkagreining er upp og ofan. Meginatriðið er þó það að hér má leita í orðabókinni. Vonandi mun einhverntíma skapast tími og rúm til að laga betur til í textunum og helst að koma á bæði uppflettingu orða í rímum og vísana í orðabókinni og tilsvarandi rímnaerinda. Hægt er að skoða orðabókina hér.